Trầm cảm có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt ở trẻ vị thành niên bị khủng hoảng, từ mức độ nhẹ nhất cho đến mức độ nặng nề nhất.
Trầm cảm là gì
Trầm cảm là một rối loạn tâm trạng gây ra cảm giác buồn bã và mất hứng thú. Trầm cảm ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận, suy nghĩ và hành xử và có thể dẫn đến một loạt các vấn đề về cảm xúc và thể chất.
Bạn có thể gặp khó khăn khi thực hiện các hoạt động hàng ngày bình thường và đôi khi bạn có thể cảm thấy như thể cuộc sống không đáng sống.
Trầm cảm là vấn đề hay gặp và phổ biến trong giai đoạn phát triển trẻ vị thành niên.
Thời gian gần đây liên tục xảy ra các vụ việc học sinh tự tử, thậm chí liên tiếp hai ngày 31.3 và 1.4 đều xảy ra sự việc đau lòng. Liên quan đến vấn đề này, bác sĩ Thiều Thị Huyền Nhung - Khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương chỉ ra rằng, không chỉ trong nước mà trên thế giới, tỉ lệ trẻ vị thành niên tự sát rất cao.
Tại Việt Nam, chưa có thống kê cụ thể về tỉ lệ trẻ vị thành niên tự tử chiếm bao nhiêu % trong số các nguyên nhân gây tử vong tại lứa tuổi này. Tuy nhiên, theo 1 nghiên cứu tại Úc, con số này chiếm đến 20% trong tổng số ca tử vong ở lứa tuổi vị thành niên.
Theo số liệu của 1 số nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy tỉ lệ trẻ vị thành niên bị trầm cảm là 26,3%, trẻ có suy nghĩ về cái chết là 6,3%, trẻ lập kế hoạch tự tử là 4,6% và trẻ cố gắng tự tử là 5,8%.
Yếu tố gia đình, các sự kiện xảy ra trong cuộc sống, yếu tố cá nhân được coi là một trong những yếu tố có tác động đến trầm cảm vị thành niên.
Theo bác sĩ Nhung, trẻ có rất nhiều dấu hiệu trầm cảm và phụ huynh hoàn toàn có thể nhận diện qua các hành động khác lạ của con như như thay đổi cách ăn uống, rối loạn giấc ngủ, trốn tránh bạn bè, gia đình, bỏ những thói quen thường nhật, có hành vi bạo lực, đập phá, đánh nhau, không kiềm chế được cảm xúc, hành vi, cẩu thả trong cách ăn mặc, thay đổi cá tính một cách bất ngờ, thường xuyên chán nản, không thể tập trung, từ chối không đi học, mất hứng thú về những thú vui cá nhân...
"Trẻ học không tập trung, sa sút trong học tập là biểu hiện đầu tiên của rối loạn tâm lí dẫn đến trầm cảm ở lứa tuổi vị thành niên. Đây cũng chính là nguyên nhân gây mâu thuẫn giữa bố mẹ và con cái. Vì bố mẹ rất kỳ vọng vào việc học của con. Con lơ đãng, con không tập trung học, bố mẹ sẽ quy chụp, cho rằng con xao nhãng, yêu đương, không chú tâm học… Chính mâu thuẫn, xung đột này có thể là nguyên nhân khởi phát bệnh trầm cảm.
Chính vì vậy, khi con xao nhãng học, bố mẹ phải tìm hiểu kỹ, con gặp nguyên nhân gì. Tìm nguyên nhân còn quan trọng hơn lời chửi mắng, chỉ trích, áp đặt những suy nghĩ của người lớn lên con trẻ" - bác sĩ Nhung nhấn mạnh.
Dưới đây là các dấu hiệu cụ thể để các bậc cha mẹ dễ nhận biết.
Các dấu hiệu nhận biết:
Cảm giác buồn bã, trống rỗng hoặc vô vọng
Giận dữ, cáu kỉnh hoặc thất vọng chỉ với những vấn đề rất nhỏ
Mất hứng thú hoặc niềm vui trong hầu hết hoặc tất cả các hoạt động bình thường, chẳng hạn như sở thích hoặc thể thao
Rối loạn giấc ngủ, bao gồm mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều
Mệt mỏi vì vậy ngay cả những nhiệm vụ nhỏ cũng phải nỗ lực rất nhiều
Giảm sự thèm ăn và giảm cân hoặc ngược lại tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân
Lo lắng, kích động hoặc bồn chồn
Suy nghĩ chậm chạp, kém tập trung
Cảm giác vô dụng hoặc mặc cảm, cảm giác có tội nhiều hoặc tội không đúng
Khó suy nghĩ, khó tập trung, khó đưa ra quyết định và ghi nhớ mọi thứ
Có suy nghĩ về cái chết, ý nghĩ tự tử, cố gắng tự tử hoặc tự tử
Có các vấn đề về cơ thể không giải thích được như đau lưng hoặc đau đầu
Nếu bố mẹ bạn, người thân của bạn hoặc chính bạn thấy có một trong các biểu hiện trên hãy đến bệnh viện ngay khi có thể để được sàng lọc, tư vấn và hỗ trợ.
"Thông thường trẻ mắc trầm cảm và mang ý định tự sát thường có những dấu hiệu nhất định và nếu bố mẹ để ý rất dễ nhận biết. Chẳng hạn con nói những câu như: bố mẹ tốt hơn khi không có con; con muốn chết; con muốn đi ngủ và không bao giờ tỉnh lại; cuộc sống này thật không đáng sống, ước gì con biến mất mãi mãi…
Khi thoáng nghe con nói những câu đó, hoặc thấy con ghi chép ra sổ sách, vở học… bố mẹ phải tỉnh và nhạy bén, cảnh giác bởi đây là dấu hiệu cấp báo cho thấy trẻ có ý định từ bỏ mạng sống của mình. Ngay khi phát hiện con có những biểu hiện trên, cha mẹ cần tìm tới sự trợ giúp của các chuyên gia y tế để hỗ trợ con, tránh những sự việc đáng tiếc xảy ra" - bác sĩ Nhung phân tích và nhấn mạnh.
Đồng thời, bác sĩ Thiều Thị Huyền Nhung - Khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng khuyên cha mẹ nên chú trọng đến sức khỏe của chính bản thân mình, đảm bảo sức khỏe tâm thần ổn định để có thể đồng hành cùng con. Đặc biệt, học cách lắng nghe và thấu hiểu trẻ.
Relife