Ngọn núi nằm nghiêng mình bên ngã ba sông Đáy và sông Vân, nổi tiếng là “tiên cảnh", bên trong có khắc rất nhiều bài thơ cổ.
Núi Non Nước hay còn có tên gọi khác là Dục Thúy Sơn, là một ngọn núi nằm nghiêng mình bên ngã ba sông. Núi Non Nước thuộc địa bàn phường Thanh Bình, thành phố Ninh Bình. Nhìn từ hướng Nam ngọn núi có dáng như bông sen nở bên bờ sông Vân, nhìn từ hướng Bắc có hình con chim chả đậu trên mặt nước. Đường lên đỉnh núi có 198 bậc đá. Trên núi có nhiều cây cỏ tự nhiên, quanh năm xanh tốt.
Núi Non Nước còn có tên cổ là Dục Thúy Sơn, nghĩa là "con chim chả” tắm bên dòng sông nước bạc. Đặc biệt, núi Non Nước nổi tiếng với hơn 40 bài thơ cổ khắc trên vách núi của các danh nhân lịch sử.
Nằm ở giữa đỉnh núi là Nghinh phong các (lầu đón gió), được xây dựng từ thế kỷ XIV, là nơi Trương Hán Siêu cùng các tao nhân mặc khách tọa đàm ngâm thơ. Bây giờ, lầu đón gió cũng là nơi để du khách dừng chân ngắm cảnh đẹp của thành phố từ trên cao.Núi Non Nước gắn với nhiều sự kiện lịch sử của đất nước qua các giai đoạn lịch sử khác nhau. Sự kiện Dương Thái hậu trao áo long bào cho Lê Hoàn trên bến sông Vân, dưới chân núi Non Nước, thực hiện cuộc chuyển giao quyền lực từ nhà Đinh sang nhà Tiền Lê. Thời kỳ Nhà nước Đại Cồ Việt, núi Non Nước là trạm tiền tiêu của kinh thành Hoa Lư xưa. Trong kháng chiến chống thực dân, Núi Non nước là nơi để hiệu triệu tinh thần đấu tranh của nhân dân chống giặc ngoại xâm…
Không chỉ có vậy, ngọn núi này còn là nơi lưu giữ dấu ấn vật chất và tinh thần (các bài thơ, văn khắc trên vách núi) của nhiều vị vua, nhiều vị công hầu khanh tướng, các danh nhân, thi sĩ nổi tiếng của nước ta từ hàng ngàn năm trước.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa đặc biệt, núi Non Nước đã được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích Danh thắng cấp Quốc gia.
Đây là một ngọn núi mang nhiều áng văn thơ hay, cổ bậc nhất của nước ta với 40 bài khắc thạch của các danh nhân lịch sử của nước ta như: Lê Thánh Tông, Trương Hán Siêu, Cao Bá Quát… Quan sát trên các vách núi, du khách cũng dễ dàng tìm thấy hàng chục bài thơ được khắc trực tiếp vào núi. Trước nhu cầu bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa trong giai đoạn hiện nay, cuối năm 2019, UBND tỉnh Ninh Bình đã đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét trình Thủ tướng Chính phủ công nhận núi Non Nước là di tích quốc gia đặc biệt.
Ngày 31/12/2019, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1954/QĐ-TTg xếp hạng di tích đặc biệt cho 7 di tích, trong đó có Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh núi Non Nước.
PV (T/h)